Στο αριστούργημα του Διονυσίου Σολωμού, «Η Γυναίκα της Ζάκυθος», την ιστορία οραματίζεται και αφηγείται ο Διονύσιος Ιερομόναχος και το κύριο πρόσωπο είναι μια γυναίκα υψηλής τάξης, που διακρίνεται για την εξωτερική και εσωτερική της ασχήμια. Απαξιωτική προς τον αγώνα, σκληρή απέναντι στις Μεσολογγίτισσες, γεμάτη φθόνο και μίσος. Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από την εκτρωματική αυτή μορφή; Σάτιρα ή και πολιτική αλληγορία; Η Γυναίκα μπορεί να συμβολίζει την εμφύλια Διχόνοια, τις φατρίες και τα προσωπικά συμφέροντα που οδήγησαν την Ελληνική Επανάσταση στον αφανισμό – και που… ακόμα τυραννούν τον τόπο; Ή μήπως είναι και υπαρξιακή αναζήτηση; Η Γυναίκα σαν alter ego του αφηγητή Διονυσίου Ιερομονάχου, σαν alter ego του ίδιου του Σολωμού, καθρεφτίζει την σκοτεινή όψη της ανθρώπινης ψυχής, την άβυσσο της ψυχής του καθενός μας. Την «κόλαση», ενώ παρακεί φωτίζεται αδρά το λιγοστό παραδείσιο φως που εκπέμπουν όσοι εξυψώνονται ηθικά, σαν τους Μεσολογγίτες και, κυρίως, τις Μεσολογγίτισσες. Θα υπάρξει λύτρωση; Όταν τα αποσπάσματα του Σολωμού συναντούν τα ερείπια του Ζακυνθινού κάστρου. Μία σκηνική σύνθεση λέξεων ήχων, σύγχρονης μουσικής, εκκλησιαστικών μουσικών στοιχείων μελισματικού λόγου. Μια σύνθεση, κινήσεων, εικόνων, νοημάτων εμπνευσμένων από το πολύσημο Σολωμικό αριστούργημα.
«Τι είναι ο χρόνος και μπορούμε άραγε ποτέ να τον δαμάσουμε;»
Απ’ αυτό το ερώτημα εκκινεί η παράσταση και αναζητώντας απαντήσεις στρέφεται στον αρχέγονο ελληνικό μύθο του Κρόνου και την κοσμογονική σύγκρουσή του με τον Δία. Ο Κρόνος συμβολίζει τον αδηφάγο χρόνο, που καταβροχθίζει τα παιδιά του οδηγώντας τα στην ανυπαρξία. Την παντοδυναμία του έρχεται ν’ ανατρέψει το μοναδικό παιδί που ξέφυγε της καταστροφικής μανίας του, ο Δίας, σύμβολο και πηγή της «ζωής». Η παράσταση προσεγγίζει τον μύθο ως το διαχρονικό όνειρο εξάλειψης του χρόνου, που μας υπενθυμίζει πως ο χρόνος τελικά μπορεί να νικηθεί εκεί που η ζωή επικρατεί. Ο αφηγηματικός κορμός της παράστασης βασίζεται στη Θεογονία του Ησίοδου και πλαισιώνεται από ορφικούς ύμνους. Μια μουσικοθεατρική περφόρμανς με μία ηθοποιό, έναν μουσικό και πολλά όργανα.
…..ως βλέπων το αόρατο ενεκαρτέρησε…..
Η ΕΞΑΓΩΓΗ εξυμνεί το φως, τη ζωή και το ένστικτο για επιβίωση, μέσα από μια καρτερική πορεία αναζήτησης. Η ΕΞΟΔΟΣ του ανθρώπου προς το φως, η πάλη με τις δυσκολίες του βίου, η ομορφιά και η αγάπη, είναι ένας διαχρονικός ανθρώπινος μουσικός βηματισμός στον χώρο της Δήλου. Προτείνουμε μία ουτοπία που υπήρξε, στο ιερό νησί των αρχαίων, μία ουτοπία σαν ένα ζωντανό ανθρώπινο μουσείο. Τα σπαράγματα του Εζεκιήλ και τα αποσπάσματα από το Βιβλικό κείμενο της Εξόδου, συνδυάζονται με ένα χορικό όπου φωνές, ψαλμοί, ανθρώπων αγωνίζονται να διαβούν «ἐν μέσῳ σκιᾶς θανάτου» και να εξέλθουν νικητές στο φως της ζωής. Η κειμενική αυτή «συνήχηση» αποτελεί ένα συμβολικό ορατόριο για την ελπίδα και την καρτερία.
Το μονόπρακτο του Παντελή Πρεβελάκη Μίμος (1928), είναι ένα από τα νεανικά του έργα. Δεν έχει μέχρι σήμερα παρουσιαστεί επί σκηνής, λόγω της ιδιοτυπίας του, που θυμίζει σενάριο της commedia dell’ arte. Εκτυλίσσεται στη διάρκεια του δείπνου ενός εργοστασιάρχη προς τιμή των 18ων γενεθλίων της κόρης του. Καλεσμένος για να τους διασκεδάσει είναι ένας νεαρός μίμος «…σαν τον Αρλεκίνο του Picasso…», όπως λέει ο Πρεβελάκης. Στο λαιμό του κρέμονται τέσσερις μάσκες: μιας πονεμένης γυναίκας, ενός εργάτη, ενός ναύτη κι ενός στρατιώτη. Όλοι οι ρόλοι, μέσα από ένα κρεσέντο θεατρικού οίστρου, διαδοχικά συγχέονται στο παλλόμενο σώμα του, το οποίο γίνεται Οικουμενικό σύμβολο της Επανάστασης, στρεφόμενο εναντίον της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων. Η οργή του οικοδεσπότη δεν φτάνει για να εμποδίσει την εκδήλωση αγνών κι «αδελφικών» συναισθημάτων της κόρης του προς τον μίμο. Η θεατρική αυτή πρόταση, αφενός ανασύρει από τη λήθη ένα σημαντικό κείμενο της νεοελληνικής δραματουργίας, αφετέρου συμβάλει στη θεατρική αποκέντρωση, αφού οι παραστάσεις θα γίνουν στην Κρήτη και λόγω της συνεργασίας επαγγελματιών και ντόπιων εθελοντών.
Μια παράσταση βασισμένη σε αρχαιοελληνικά σπαράγματα. Στη θεατρική λογοτεχνία δεσπόζουν δύο θεματικές, αυτές του Έρωτα και του Θανάτου, που κατά πολλούς είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, με πιο δημοφιλή τη θεματική του Έρωτα, της ζωώδους έλξης μεταξύ δύο προσώπων. Η παράσταση «Έρωτες Θεών» είναι ένας ύμνος στον έρωτα, τον οποίον ήξεραν να τιμούν οι Θεοί και οι ήρωες ως την υπέρτατη ακαταμάχητη δύναμη. Ο θνητός ήρωας εισβάλει στην περιοχή του θείου και ο θεός στην περιοχή του θνητού. Όταν κλείνει το μουσείο εμφανίζονται στον κήπο του αρχαιοελληνικοί θεοί, μυθικά πρόσωπα, τραγικοί ήρωες και ηρωίδες και απαγγέλουν αποσπάσματα αρχαιοελληνικών σπαραγμάτων, επιχειρώντας ένα είδος εξανθρωπισμού μέσα από τα κείμενα αυτά. Η παράσταση ενσωματώνει άριες από όπερες της εποχής μπαρόκ που λειτουργούν ως συνδετικός κρίκος με την αρχαιοελληνική θεματολογία.
Μια περιπλάνηση στο κείμενο του Διονυσίου Σολωμού, ένα μουσικό έργο στο Ανάμεσα του τραγουδιού και της κενής σιωπής. Το ποιητικό σώμα του Σολωμού φανερώνεται να θέλει και να μπορεί να αποφύγει τη συντριβή με την οδύνη των λέξεων του που δεν δύνανται να υποστηρίξουν τον εαυτό τους, ριγμένες στο Ανάμεσα, και μένοντας εκεί ακροβατώντας… Ο Σολωμός έχει σπαράγματα λέξεων, και ένα έργο επικινδυνότατο, το οποίο επιτελεί στο Ανάμεσα του τραγουδιού και της κενής σιωπής (Στέφανος Ροζάνης)…. Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, αυθύπαρκτα λουλούδια που συνθέτουν ένα ποιητικό αριστούργημα γεμάτο ρωγμές – από όπου ξεπηδάει η ψυχή του ποιητή και μας οδηγεί στα ουσιώδη της ύπαρξης. Το αλωνάκι, η πεταλούδα, το σκουληκάκι, η μάνα, ο πολεμιστής, η απόφαση, η αγάπη για ζωή, η ανάγκη για ελευθερία. Ο μικρός τόπος, η μικρή κίνηση, η προσωπική στάση νοηματοδοτούν το πέρασμά μας, υμνούν το εφήμερο, διαμορφώνουν το όλον.
Δύο βυζαντινά χρονογραφήματα, υψηλής λογοτεχνικής αξίας, αφηγηματικής παραστατικότητας και εσωτερικής έντασης, βρίσκονται στον πυρήνα της παράστασης/performance για τέσσερις ηθοποιούς και έναν χορευτή. Αντλώντας ελεύθερα υλικό από Τα χρονικά των αλώσεων της Θεσσαλονίκης (Άγρα, Αθήνα 2010) η παράσταση δραματοποιεί επιλεγμένα αποσπάσματα από τις προσωπικές αυτοβιογραφικές ιστορικές αφηγήσεις του ιερέα Ιωάννη Καμινιάτη και του επίσης ιερέα Ιωάννη Αναγνώστη. Αυτόπτες μάρτυρες, με διαφορετικό βαθμό εμπλοκής, στην άλωση της Θεσσαλονίκης το 904 μ.Χ. από Σαρακηνούς πειρατές, ο πρώτος, στην άλωση του 1430 μ.Χ. από τους Τούρκους του Μουράτ, ο δεύτερος, αναζήτησαν καταφύγιο στη βάσανο της γραφής. Η παράσταση υιοθετώντας την τεχνοτροπία των «αγγελικών ρήσεων» της αρχαίας ελληνικής Τραγωδίας αλλά και κώδικες ρητορικής ανάγνωσης, δραματοποιεί τη σωματοποίηση της φρίκης του πολέμου, αναδεικνύει την τραγική θεατρικότητα της ιστορικής αφήγησης και με ανθρωπολογικό ενδιαφέρον αντικρίζει κατάματα τη βία της Ιστορίας.
Τι κάνεις όταν είσαι ο Νέος Ποιητής και φιλοδοξείς να αφήσεις το στίγμα σου στην Ποίηση; Πώς να αποκτήσεις ταυτότητα όταν κάθε σου στίχος συγκρίνεται με το μεγαλείο του Ομήρου, που ρίχνει βαριά τη σκιά του πάνω σου; Ο ήρωας αποφασίζει να τον βγάλει από τη μέση και καλεί το κοινό να γίνει συνοδοιπόρος και συνένοχος σε ένα «πονηρό έγκλημα». Μόνο που η Δημιουργία έχει τελικά τον τελευταίο λόγο και ο Ποιητής μας φτάνει στην πολυπόθητη κορυφή του όταν ανακαλύψει τη μαγεία μέσα του και μέσα στους άλλους. Εμπνευσμένη από το διασωθέν ποίημα του Διονύσιου Σολωμού, η παράσταση Στη σκιά του Ομήρου επιστρατεύει τον λόγο, την όρχηση και τον ήχο της άρπας για να συνδέσει με χιούμορ και λυρισμό την εμβληματική μορφή του Ομήρου με έργα κορυφαίων προσωπικοτήτων στα δυτικά γράμματα, που δεν τα ενώνει ούτε ο χώρος ούτε ο χρόνος, αλλά η εκλεκτική συγγένεια δημιουργών που εμπνεύστηκαν από το μεγαλύτερο διαχρονικό θαύμα όλων: τον άνθρωπο.
Μενίδι – Κολωνάκι: ένα αρχαίο υδραγωγείο δρόμος. Φαντάσου ένα ρωμαϊκό υδραγωγείο που λειτουργεί ακόμη χίλια εννιακόσια χρόνια μετά την κατασκευή του… Ένα τεχνητό ποτάμι που κυλάει αθέατο στο υπέδαφος της πόλης… Ένας άνθρωπος διασχίζει το Αδριάνειο Υδραγωγείο της Αθήνας, σε μια υπόγεια διαδρομή είκοσι χιλιομέτρων. Η σκληρή δοκιμασία του στην υπόγεια στοά θα δώσει φωνή στο μνημείο, θα το φέρει ξανά στο φως. Ακολουθώντας με γεωγραφική ακρίβεια τη γεωμετρία και τα χαρακτηριστικά του μνημείου, ο Κάτω Εαυτός επιχειρεί μια βουτιά στον κατακόρυφο άξονα, ένα ταξίδι στα άδηλα βάθη, στον Κάτω Εαυτό της πόλης, αλλά και τον δικό μας. Ο Θάνος Κοσμίδης στα συνθεσάιζερ και άλλα όργανα, η Ειρήνη Αλεξίου στον χορό και η Φένια Σχοινά στο μικρόφωνο, μας προ(σ)καλούν να ανακαλύψουμε τι βρίσκεται κάτω από τα πόδια μας.
Με δύο ηθοποιούς και ζωντανή πρωτότυπη μουσική, η θεατρική ομάδα Roswitha παρουσιάζει το αρχαιότερο γνωστό λογοτεχνικό έργο από τη Μεσοποταμία, το Έπος του Γκίλγκαμες, που βρέθηκε σε πήλινες πινακίδες γραμμένο σε σφηνοειδή γραφή και χρονολογείται από τον 21ο αιώνα π.Χ. Ο νεαρός βασιλιάς Γκίλγκαμες μαζί με τον φίλο του Ενκίντου αναζητούν τη δόξα και κατορθώνουν άθλους υπεράνθρωπους. Όταν όμως ο Ενκίντου πεθαίνει, ο Γκίλγκαμες ξεκινάει ένα ταξίδι για τον κάτω κόσμο για να βρει το μυστικό της αιώνιας ζωής. Με ιδιαίτερη ευαισθησία, γεμάτο αγάπη για τη ζωή, αυτό το αριστουργηματικό έπος αποκαλύπτει πως η ουσία του ανθρώπου παραμένει η ίδια: υπέροχη και χωμάτινη μαζί. Μέσα στη φθαρτότητά μας, το μόνο που μένει ίσως είναι μια σπουδαία αφήγηση: η ιστορία για τον άνθρωπο.